Wat geweldig dat er nog steeds mensen zijn die echt geloven in de Ware Journalistiek. Die geloven in de Journalist als Nobele Strijder, die zich, gewapend met pen en papier, opwerpt voor De Enige Echte Waarheid.
De Journalist die ten strijde trekt tegen de Bad Guys, Betaalde Leugenaars, Framers en Spinners waar welbeschouwd de rest van de wereld uit bestaat. Mensen die met hun Roze Journalistenbril op heel scherp de zwart-wit tegenstelling zien tussen Goed en Kwaad, Waarheid en Leugen, en Journalisten en Overige Communicatoren.
Roze bril
Ik heb zelf niet zo’n roze bril, zeker niet na als student een tijdje te hebben rondgelopen op de School voor de Journalistiek in Utrecht, en te hebben gezien ‘hoe de worst gemaakt wordt’, zeg maar. Het zijn ook maar mensen, die journalisten, als ik me even mild positief uitdruk.
En die roze bril gaat op mijn neus ook niet komen, zolang kuddes journalisten dagen achtereen liggen te wachten voor een dichte deur, zolang journalisten blijven trappen in de doorzichtige communicatietruukjes van Wilders cs, zich willoos en kritiekloos laten gebruiken voor allerlei andere agendasettingscampagnes, en zolang ‘churnalism’ een gangbare term is. Journalistiek is ook maar een vak.
Intro
En dat was een veel te lange intro op mijn reactie op de laatste blog van Maarten Keulemans (@mkeulemans) Invasie van de wetenschapscommunicatoren (op NWT) en Als we nou eens alle wetenschapscommunicatie afschaffen? (op DNR, waar ook de toevoeging ‘En alleen journalistiek houden?’ vermeld staat – aanleiding voor deze intro), waarin die zwart-witte roze bril meer dan overduidelijk aanwezig is. Voor wie de nuance zoekt.
Wat als?
Als we nou eens alle wetenschapscommunicatie afschaffen? Dat vraagt Maarten zich af. En alleen journalistiek overhouden – specifiek voor de DNR-lezers dus. Mooi gedachtenexperiment, ja, wat dan? Ik heb er wel een paar vragen bij/over:
- Moeten/mogen wetenschappers dan überhaupt nog wel met ‘de maatschappij’ – wat dat dan ook is – communiceren? Ofwel: hoe radicaal moet die wetenschapscommunicatie afgeschaft worden? Hup, iedereen terug die ivoren toren in, deur op slot en de sleutel aan de journalist geven?
- Waarom zouden wetenschappers überhaupt wel/niet moeten ‘communiceren’ met de maatschappij?
- Als wetenschappers zelf nog wel moeten/mogen communiceren, hoe zouden ze dan over hun werk moeten praten/schrijven/vertellen, en met/tegen wie, via welk medium, welk platform?
- Zijn alle wetenschappers goed in staat zijn om begrijpelijk over hun vak te vertellen/schrijven? Zou dat moeten, of is de ‘happy talented few’ ook goed? Of heb je alleen die paar goede wetenschapsjournalisten nodig en komt dan alles goed?
- Moeten echte wetenschappers al dat vertel-werk doen, of is het goed als anderen dat af en toe ook doen? Qua werkdruk van die wetenschappers, zeg maar?
- Waarom schrijft de Volkskrant eigenlijk over wetenschap? Is dat alleen vanuit de kritisch controlerende journalistieke rol? Of schuilt er meer achter?
- Als wetenschap een proces is – zo stelt Maarten terecht – , waarom schrijft ‘de journalistiek’ er dan van die ‘affe’ stukjes over? Waarom zien we niet meer ‘proces’ terug in de (wetenschaps)katernen – lijkt mij geweldig trouwens?
- Waarom schrijft NWT (waar Maarten een tijdje de scepter zwaaide) eigenlijk over wetenschap – sinds 1931 al, wetenschapscommunicatie avant la lettre dus – ? Is/was NWT vooral wetenschapsjournalistiek of ook ‘communicatie’ #godverhoedehet?
- Moeten organisaties zich profileren – aan PR doen? – om te kunnen blijven bestaan? Of redt goede inhoud het ook wel op eigen kracht? Maarten: wat was je ervaring bij NWT, hoe kreeg je daar de oplage een beetje in de lift, of was dat niet belangrijk en ging journalistiek boven alles?
- Hoe gelikt zijn de PR-afdelingen van Volkskrant en NWT eigenlijk?
- Is het niet juist de debilisering en vox-popularisering van ‘de media’ die er toe leidt dat wetenschappers steeds meer in korte soundbites moeten werken? Vraag/aanbod, kip/ei? Check Da Rulez van DWLD even (en nee, DWLD is niet debiel).
- Waar krijgen wetenschappers nog de tijd voor die nuance? Komt die angst voor communicatie niet juist daar vandaan – de mediawereld waar ze zich niet thuisvoelen?
- Als er echt alleen maar door journalisten (en wetenschappers zelf toch?) gecommuniceerd mag worden over wetenschap, zijn exoten als Klokhuis, Willem Wever, NEMO, science centra, science cafés, W24, Kennislink, DWLD, leskisten op scholen, ZoZitDat, etc. dus allemaal overbodig? Want we hebben de (wetenschaps)journalistiek als (enige) spreekbuis van de wetenschap? Zo die al nodig was, die spreekbuis? En iedereen luistert naar journalisten?
Scholieren
Dat van die bètascholieren klopt trouwens niet hoor, volgens mij men rept nog steeds over ernstige tekorten. Bovendien neigt dat meer naar studievoorlichting/studentenwerving dan wetenschapscommunicatie, maar ach, da’s toch allemaal een pot nat.
En nog meer bovendien, ze moeten die bèta/technische lui gewoon meer betalen dan hun managers, dan komt het vanzelf goed met die instroom, ook zonder allerlei communicatie.
Spinnen
Generaliseren en spinnen is een vak apart, eigenlijk alleen ons voorliegers op het lijf geschreven. Dus jammer dat Maarten dat ook met die PLOS-studie doet. Persberichten ‘prepared by researchers or more often by the drug companies’ generaliseren naar een veel breder communicatiegebied ‘Wetenschapscommunicatie heeft de neiging de werkelijkheid te verdraaien’ is niet zo heel netjes. Maar OK, in een blog mag je natuurlijk wel wat verder gaan dan in de krant natuurlijk.
Deel van de ‘spin’ zit volgens PLOS trouwens al in de peer-reviewed artikelen zelf, niet eens in het persbericht. Hmm, laten we die onbetrouwbare wetenschappers dan ook maar niet te veel aan het woord misschien… #overlyhonestmethods
Maar gelukkig hebben we de journalist nog!
Alhoewel: andersom werkt dat PLOS-artikel ook trouwens. Als het echt zo is dat journalisten massaal in onze gesponnen artikelen en persberichten trappen en ze keurig overschrijven – ga zo door! -, dan durf ik het communiceren over wetenschap toch ook niet echt helemaal aan hen over te laten. Want wat gaan ze in die wereld zonder ‘wetenschapscommunicatie’ dan anders doen dan nu? En waarom zouden ze dat nu dan al niet doen?
Zelf doen
In mijn ideale wereld communiceren wetenschappers overigens zelf zo zelfstandig mogelijk over hun werk, via blogs en Twitter en Facebook etc, direct met ‘de maatschappij’, zonder inmenging van ons foute voorlichters. En daar zet ik me als voorlieger best een beetje voor in – op persoonlijke titel trouwens, niet namens de TU Delft – via allerlei platforms. Mijn eigen corporate glazen aan het ingooien dus eigenlijk #domdomdom.
RealPolitik
OK, stoppen nu, met een RealPolitike constatering. Ja, natuurlijk heeft Maarten gelijk dat er allerlei verschillende belangen spelen in ‘de wetenschapscommunicatie’, voor instellingen, maar vooral ook gewoon voor wetenschappers zelf, en misschien zelfs af en toe een beetje voor ‘de maatschappij’. En hij weet dat ik weet dat hij weet dat ik weet dat hij weet dat dat zo is, en toch vinden we elkaar af en toe wel eens. Omdat we als verstandige mensen gewoon met die verschillende belangen kunnen omgaan, en snappen hoe onze belangen af en toe ook gelijk kunnen lopen: het snijvlak waar NVWTC zich op richt wat mij betreft. En vooral omdat wij wetenschapscommunicatoren – durf ik dat te zeggen, ja dat durf ik te zeggen – die passie voor wetenschap met elkaar gemeen hebben, zoals ‘blog-aanstichter’ Wiebe ook opmerkt in zijn reactie onder de blog van Maarten op de site van NWT.
De wereld is niet zwart-wit, journalisten hebben niet altijd de waarheid in pacht en ‘overige communicatieprofessionals’ zijn niet altijd de duivel. En wetenschap is cool.
Ik heb al eerder iets van een antwoord geschreven op dit soort uitlatingen, zie deze blog ‘Waar zijn de wetenschapsvoorlichters in dit verhaal?’.
Over journalisten en PR-acties heb ik ook al eerder iets geschreven, deel is hier ook relevant, want niets menselijks/communicatieprofessioneels is hen vreemd: PR-campagne hoofdredacteuren hogeronderwijsbladen geslaagd?
Update 24-01-2013. Inmiddels heeft collega Michel van Baal (@michelvanbaal) ook gehapt op de provocatie van Maarten met een zeer fraaie reactie: Even over wat je *niet* schrijft, Maarten
