Je hoort het regelmatig in allerlei discussies over wetenschapscommunicatie, als de vraag opkomt waarom een wetenschapper eigenlijk zou moeten communiceren met ‘de maatschappij’. Een van de standaard antwoorden is ‘omdat hij/zij van het belastinggeld van die maatschappij wordt betaald, daarom is hij/zij ook verantwoording schuldig’.  De vanzelfsprekendheid van dit antwoord begon me de laatste tijd steeds meer te steken: goed onderzoek doen lijkt me vooral wat de maatschappij van een wetenschapper mag verwachten, hoort daar vanzelfsprekend ook communicatie bij? Moeten andere (semi)ambtenaren ook op een dergelijke open manier verantwoording afleggen?Deel van het antwoord hoopte ik te vinden in ‘da rulez’, dus ik heb wat regelingen oppervlakkig doorgescand om te kijken of er iets in te vinden was over wat de belastingbetaler nu eigenlijk officieel mag verwachten van een wetenschapper. Achtereenvolgens de Wet op Hoger Onderwijs, de Vernieuwingsimpuls en de UFO.

Ik moet zeggen dat ik wel aangenaam verrast werd door het resultaat.

Wet Hoger Onderwijs
Over de Wet op Hoger Onderwijs kunnen we kort zijn: die gaat over instellingen (zie Artikel 1.2), dus daar hebben we niets aan als het gaat om de wetenschapper zelf.
Het meest (en tegelijkertijd ook enige) relevante is dit stukje uit Artikel 1.3, wil ik toch wel even noemen:

1. Universiteiten zijn gericht op het verzorgen van wetenschappelijk onderwijs en het verrichten van wetenschappelijk onderzoek. In elk geval verzorgen zij initiële opleidingen in het wetenschappelijk onderwijs, verrichten zij wetenschappelijk onderzoek, voorzien zij in de opleiding tot wetenschappelijk onderzoeker of technologisch ontwerper en dragen zij kennis over ten behoeve van de maatschappij.

Vernieuwingsimpuls – Veni, Vidi, Vici
Wat mij verrast – maar misschien heb ik niet goed gekeken – is dat er in het aanvraagformulier voor bijvoorbeeld een Veni-subsidie geen communicatieparagraaf wordt genoemd (zie  onder andere de brochure over de Vernieuwingsimpuls). Volgens mij is dit wel het geval in ERC-achtige aanvragen, maar ik laat de zoektocht maar even voor wat het is – ik lees graag meer in de Comments – .
Er  wordt wel ‘kennisoverdracht’ genoemd, maar uit de context op het formulier blijkt dat dat voornamelijk wetenschappelijke kennisoverdracht – aan de peers – is. En de fameuze nieuwe Kennisbenuttingsparagraaf gaat vooral over ‘valorisatie’ en niet direct WTC in de algemene zin die wij voor ogen hebben.

De belastingbetaler lijkt dus ook in dit programma geen officiële aanspraak te mogen maken op communicatie-acties van de wetenschapper (ik hoor het wel als ik ernaast zit).

Functieomschrijving
Waar we wel wat aan hebben, is de officiële functieomschrijving van een wetenschapper. Als de belastingbetaler ergens aanspraak op mag maken, zou het in ieder geval hierin moeten staan. Het zogenaamde universitaire functieordeningssysteem (UFO) geldt voor alle Nederlandse universiteiten, en beschrijft via Kernactiviteiten gedetailleerd wat van medewerkers van een universiteit mag worden verwacht.
Ik heb hieronder een overzicht (pdf) van de Universiteit Utrecht gebruikt, ik neem aan dat dit redelijk universeel zal zijn, en hopelijk niet gedateerd.
Dit mag de belastingbetaler dus verwachten van onze wetenschappers, de relevante Kernactiviteiten op een rijtje:

Hoogleraar
Kernactiviteit 13 Maatschappelijke dienstverlening – Representeren, alsmede stimuleren van het uitdragen van kennis op het eigen kennisgebied in verschillende media.

Resultaat: Wetenschappelijke kennis die inzichtelijk, begrijpelijk en toepasbaar is voor een breed publiek, als bijdrage aan de maatschappelijke positie van de instelling

Activiteiten:

• Stimuleren en geven van lezingen
• Stimuleren en geven van interviews voor verschillende media
• Een bijdrage leveren aan actuele maatschappelijke discussies
• Initiëren van (inter)nationale samenwerkingsmogelijkheden met andere faculteiten, universiteiten en overige partners in de samenleving

Universitair hoofddocent
Kernactiviteit 15 Maatschappelijke dienstverlening – Uitdragen van kennis van de capaciteitsgroep in verschillende media

Resultaat: Wetenschappelijke kennis die inzichtelijk, begrijpelijk en toepasbaar is voor een breed publiek, alsmede bijdrage leveren aan de positie van de groep

Activiteiten:

• Vanuit het eigen kennisgebied een bijdrage leveren aan actuele maatschappelijke discussies
• Geven van lezingen en interviews voor verschillende media

Universitair docent
Kernactiviteit 13 Maatschappelijke dienstverlening – Uitdragen van kennis van de capaciteitsgroep in verschillende media

Resultaat: Wetenschappelijke kennis die inzichtelijk, begrijpelijk en toepasbaar is voor een breed publiek, alsmede bijdrage leveren aan de positie van de groep

Activiteiten:

• Vanuit het eigen kennisgebied een bijdrage leveren aan actuele maatschappelijke discussies
• Geven van lezingen en interviews voor verschillende media

Junior Universitair Docenten, AIO’s en SIO’s hebben niet een dergelijke Kernactiviteit in hun profiel staan, Docenten en Onderzoekers ook niet. They’re off the hook…

Aangenaam verrast
Interviews en lezingen geven, bijdragen aan maatschappelijke discussies, wetenschappelijke kennis leveren die begrijpelijk is voor een breed publiek, zelfs werken aan een stukje profilering van de eigen groep: dat is eigenlijk best een mooie lijst met zaken waarop de belastingbetaler de hoogleraar, UHD en UD mag aanspreken.
Er zijn natuurlijk nog allerlei interpretaties mogelijk van wat nou wat precies is, en nadruk ligt vooral op ‘uitdragen’ (zenden?), maar ik moet heel eerlijk bekennen dat ik toch aangenaam verrast ben.

Maatschappelijke dienstverlening
En ik moet ook meteen bekennen dat ik ineens de – blijkbaar – mythe niet meer begrijp dat wetenschappers alleen zouden worden beoordeeld op hun onderzoeks- en onderwijsresultaten, een vaak gehoorde klacht. ‘Communicatie’ zou iets zijn voor de liefhebber, voor ‘erbij’, maar niet van wezenlijk belang voor je wetenschappelijk functioneren en carrière, die vooral draait om je h-index. Terwijl deze maatschappelijke dienstverlening eigenlijk gewoon een beschreven Kernactiviteit van hoogleraren, UHD’s en UD’s is!

Kom ik nu pas achter.

Ik zeg: doorpakken met die wetenschappers! 🙂

PS  In de drie omschrijvingen staat trouwens expliciet: ‘uitdragen van kennis op het eigen kennisgebied’ (mijn cursief). Ook goed om te weten…

Be Sociable, Share!

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•